Romagna, de rijzende ster voor unieke Sangiovese expressies!
Sangiovese-wijnen uit Toscane zijn wereldberoemd. Meesterlijke terroir-smaken van Chianti, Brunello, Vino Nobile di Montepulciano. Appellaties die klinken als een klok. Ook in Romagna worden schitterende Sangiovese wijnen geproduceerd. Vroeger kampend met een label van minderwaardige alternatieven voor dure Toscaanse wijnen, maar de laatste jaren blinken ze met een eigen terroir uit met fantastische Sangiovese-sensaties.
Vergis jullie niet, Sangiovese wordt reeds 400 jaar verbouwd in Romagna. De eerste vermelding van Sangiovese (’Sangiogheto’) kunnen we in Toscane terugvinden in een verhandeling over wijnbouw in 1597. In 1672 wordt er in Romagna via een notariële akte voor de eerste keer een melding gemaakt van Sangiovese, waarin de verhuur van drie rijen Sangiovese in de Senio-vallei wordt beschreven. het beschrijft tevens dat het gaat over de Sangiovese als een robuuste en aanpasbare druif, waarbij de wijnstokken zijn aangeplant op een hoogte van ruim 400 m met een Noord-west oriëntatie. De reputatie bleef echter achter gedurende lange tijd en de algemene benaming ‘Romagna Sangiovese DOC’ werd gehanteerd, zonder de verschillende sub-zones en grote kwaliteitsverschillen te nuanceren binnen deze appellatie. Het was echter slechts 30% van de wijn die onder deze appellatie werd geproduceerd. De meerderheid kregen een IGT-classificatie (lees : tafelwijnen).
Binnen Romagna DOC zijn voor rood Sangiovese, Centesimino en Terrano als druiven toegelaten. Voor wit zijn dat Albana, Bombino Bianco, Famoso en Trebbiano. In Romagna is er één DOCG, met de witte druif Albana, meest bekend voor zijn zoete wijnen. Maar we blijven ons hier even focussen op Sangiovese, veruit de meest bepalende druif in het Romagna van vandaag als wijnproducerende regio.
Vanaf het begin van de jaren zestig begon de (matige) reputatie van Romagna Sangiovese verder te vervagen als gevolg van een dalende kwaliteit. Dit was het gevolg omdat, eerder uit gemakzucht, men de wijnbouw had verplaatst naar de vlaktes en richting adriatische kust. Tegelijkertijd kenmerkten de jaren ’80 een boost in kwaliteit van de wijnen uit Toscane, en steeg hun naam en faam exponentieel mee. Romagna verdween zo in de schaduw van het edele Toscane.
Modigliana is als de meest ambitieuze sub-zone een belangrijke factor geweest voor de renaissance van Romagna als wijnregio met naam. Ironisch eigenlijk, gezien Modigliana eigenlijk tot 1923 deel uitmaakte van Toscane. Het was trouwens Mussolini die Modigliana toevoegde aan Emilia-Romagna. Zelf was hij afkomstig van Predappio, op een steenworp van Modigliana. Een bergachtige streek omgeven door bossen, en op deze manier een extra natuurlijke bescherming boden voor de phylloxera epidemie.
De golf van vernieuwing en kwaliteitsstijging waarvan Modigliana het epicentrum is, vindt zijn oorspong in de jaren zeventig van de vorige eeuw. Een periode waarin men Romagna als volwaardige wijnregio liever links liet liggen. Het was een filmregisseur, Gian Vittorio Baldi, die door zijn passie voor wijn op zoek ging naar geschikte grond voor wijnbouw in Modigliana. Eerder uit liefde voor de natuurlijke inbedding dan know-how over het mogelijke potentieel, richtte hij zijn domein Ronchi di Castellucio op. Het was op aangeven van de vermaarde wijnrecensent Luigi Veronelli dat hij besliste om elk perceel apart te vinificeren en produceerde zo in Romagna de eerste single-vinyard wijnen. Met de hulp van oenoloog Vittorio Fiore waren de jaren ‘90 de start van een heuse come-back van Romagna als regio. Je kan stellen dat dit hetzelfde effect beoogde vergeleken met wat Tenuta San Guido voor de Bolgheri streek betekende. Modigliana wijnen zijn dan ook de motor geweest van deze kwaliteitsinjectie.
In 2011 werden binnen de Romagna DOC de bestaande 5 DOC’s 16 subzones gedefinieerd, gecreëerd om de regionale verschillen binnen deze grote regio beter weer te geven. Deze subzones verschijnen nu op etiketten, maar verschillende producenten weigeren dit soms. De 16 subzones zijn :
Modigliana
De laatste 10 jaar kwam er een extra boost in de faam van Modigliana wijnen door het harde werk van een aantal talentvolle producenten die zich situeren in de heuvels van Forlì, waar de Apennijnen-rug de Chianti streek afschermt van de wijngaarden van Romagna. De Chianti-wijngaarden hebben doorgaans een Zuid-west oriëntatie, in tegenstelling met Romagna waar de wijngaarden hoger liggen tussen 450 à 600 m. (voor de Appellaties Modigliana en Predappio) met een Noord-oost oriëntatie. Deze heuvelachtige streek is altijd het kloppende hart geweest van de wijnbouw in Romagna. Modigliana bestaat uit 3 valleien (Acerreta, Tramazzo en Ibola) en bestaat uit 80% bossen.
Tien producenten uit de stad Modigliana hebben zich verenigd in de organisatie 'Stella dell'Appennino Modigliana’ met de ambitie deze subzone op een hoger niveau te tillen. Voortrekkers van deze organisatie zijn de vermaarde wijnjournalist van Gambero Rosso, Giorgio Melandri en eigenaar/oenoloog van domein Villa Papiano, Francesco Bordini. (Francesco is tevens ook consultant-wijnmaker bij Ronchi di Castellucio!) Francesco en Giorgio nemen het voortouw in hun vastberadenheid om Sangiovese-wijnen van deze hooggelegen wijngaarden een verdiende reputatie aan te meten.
Francesco beschrijft de belangrijkste bodemsamenstellingen in de heuvels van Romagna. Deze bevatten marna of mergel, een kalkhoudend gesteente met arenaria of zandsteen. Beiden sedimentaire gesteenten zijn miljoenen jaren geleden gevormd door de verkalking van zand (le arenarie) en klei (argilla). Volgens Francesco zijn de lagere heuvels en de vlaktes van Romagna, die voornamelijk uit klei bestaan, natuurlijk gescheiden van de mergel en zandsteen in de hogere delen van de Apennijnen richting de grens van Toscane. Deze lijn vormt een duidelijke grens tussen totaal verschillende expressies van Sangiovese : veel fruit met volle zachte tannines op de kleibodems, en eerdere sobere, ziltige en elegante wijnen van zandsteen- en mergelbodems. De grote verscheidenheid aan bodems in deze heuvels, gebaseerd op een mix van zowel mergel als zandsteen wordt nog complexer door het organische materiaal uit de omliggende bossen en mineralen uit het verweerde gesteente. Het bos en de vegetatie rondom de wijngaarden zijn essentieel om een natuurlijke wisselwerking tussen elkaar te krijgen. Het is een concept dat in heel Italië gevolg krijgt.
Naast de interactie zorgen bossen ook voor een natuurlijke barrière tegen pollutie en beschermen ze de wijngaarden tegen grillen van de klimaatverandering. Daarbij reguleren ze de vochtigheid, temperatuur, en behouden ze beter het water. Ze zijn een belangrijke troef voor de Bio-diversiteit. Villa Papiano, het domein van Francesco Bordini, ligt in de smalle Ibola vallei, diep zoals een canyon omringd door bossen. Het wordt gekenmerkt door grote temperatuurschommelingen tussen dag en nacht. De bodem bestaat hier voornamelijk uit zandsteen. De wijnen hebben een typische fraîcheur, fruitige toetsen met kruidige accenten.
Michele Moresi werkt reeds vele jaren samen met top-producent Villa Papiano. klik hier voor de selectie terug te vinden op onze site. Hun Vigna Probi is ondertussen reeds meer dan 10 keer bekroond met 3 bicchieri in de Gambero Rosso!
De her-geboorte van Predappio
Predappio heeft reeds een lange geschiedenis op vlak van wijnbouw. Reeds in documenten van de 14e eeuw werden er richtlijnen omtrent snoeien en druivenpluk teruggevonden. Het kende een groei in de wijnproductie toen er een treinspoor werd aangelegd tussen Forlì en Florence in het begin van de 19e eeuw. In dezelfde eeuw werd in 1883 in Predappio de Italiaanse dictator Benito Mussolini geboren. Ondanks deze levendige geschiedenis raakte Predappio in de loop van de 20e eeuw in de vergetelheid; De tweede wereldoorlog, de ondergang van Mussolini, de groeiende industrialisatie, alsook de emigratie, verwoestten de lokale economie volledig. Sangiovese di Predappio had géén bekendheid meer.
Predappio is er de laatste jaren echter terug in geslaagd zich op de wijnkaart te zetten. in de slipstream van de nieuwe successen van Modigliana slaagt Predappio er in zijn eigen karakter te ontwikkelen. Net als in Modigliana zijn er heel wat vernieuwingen gaande in deze subzone. De jongere producenten produceren vandaag levendige frisse wijnen gebaseerd op een wijncultuur van meer dan 100 jaar. Ondanks het feit dat Modigliana en Predappio slechts op een steenworp van elkaar liggen, toch zijn het totaal verschillende Sangiovese expressies. We kunnen stellen dat de Sangiovese di Predappio een ronder mondgevoel hebben en meer aardse toetsen, waardoor ze een beetje een Toscaans karakter krijgen, en gelijkenissen met de Sangiovese wijnen uit Montalcino. De bodem, die naast zandsteen (zoals in Modigliana) ook bestaat uit tortoniaanse mergel en kalk-zwavel, zorgt hier voor deze specifieke smaakkenmerken. Maar de huidige wijnproducenten zorgen voor voldoende fruitige toetsen en fraîcheur om er een echte volbloed Romagna wijn van te maken. Toscaanse Sangiovese is er reeds genoeg.
Men vergelijkt Romagna wel eens met Assepoester van de wijnbouw. Scheef bekeken, schoonmoederlijk behandeld, zonder de waardering van de adel. Toscane had deze adel wel, zoals Baron Ricasoli van Chianti Classico die een katalysator was om de kwaliteit te doen stijgen. Assepoester heeft haar glazen muiltje ondertussen gevonden, en ze is klaar om haar verdiende plaats naast Toscane op te nemen als een uitzonderlijk Sangiovese-regio.
© 2024 Michele Moresi
-