Brunello di Montalcino

Montalcino Brunello

Het Terroir van Brunello di Montalcino, dé top-appellatie van Italië.

In de lijst van 20 Italiaanse wijnen die die Top-100 hadden gehaald van de 100 beste wijnen ter wereld waren maar liefst 13 Brunello-wijnen. Ik dweep zelf niet met ratings, maar als ze zo overweldigend zijn zit er waarschijnlijk toch een grond van waarheid in.

De geschiedenis van Brunello di Montalcino heeft zijn oorsprong in de Middeleeuwen. Montalcino was een belangrijke tussenstop als 'vrije haven’ op een bekende pelgrimsroute. De bezoekers bestonden uit keizers, nobelen, pausen en kardinalen uit alle delen van Europa. Ze leerden al snel de kwaliteit van de lokale wijnen kennen, en werden snel gewoon enkel de beste vintages te drinken. Aanvankelijk gekend als Moscadello (vandaag bestaat nog een zoete Moscadello), evolueerde de wijn vanaf de 17e eeuw tot een wijn die 4 tot 5 jaar op vat kon rijpen. De Brunello zoals we hem vandaag nog kennen was geboren.

Sindsdien groeide de faam van Brunello in heel Europa. In de jaren ’60 van de vorige eeuw werd deze opmars echter gefnuikt door de afschaffing van het Italiaanse deelpacht-systeem enerzijds en anderzijds door de aanleg van de A1 snelweg waardoor er aan de eeuwen-oude pelgrimsroute een abrupt einde kwam. Toch kreeg Brunello di Montalcino in 1967 reeds als zevende wijn in Italië de beschermde herkomstbenaming DOC. Gezamenlijke inspanningen van overheid en een nieuwe generatie ondernemers en producenten zorgden voor een nieuwe revival van Brunello-wijnen waardoor vanaf de jaren ’80 hij definitief wereldwijd tot wijn-icoon werd verheven. In 1980 kreeg Brunello trouwens het eerste DOCG label in Italië.

Net zoals andere beroemde appellaties zoals Barolo en Barbaresco wordt de appellatie vaak verkeerdelijk als één homogeen kwaliteitslabel gezien. Dit is echter te simplistisch. Wandelend langs deze glooiende heuvels bezaaid met rechte stroken wijnstokken ben je getuige van het steeds veranderende landschap. Het spreekt voor zich dat de verschillen in oriëntatie, bodemsamenstellingen en hoogtes zonder twijfel allemaal hun invloed hebben op de kwaliteit.

De vier berghellingen van Montalcino zijn de bron van een rijke verscheidenheid. Van de heuvels van de lage vallei Val d'Orcia tot de hogere hellingen van Monte Amiata. Verschillende klimatologische en ecologische micro-zones vormen zich als een mozaïek. Op de lagere hoogtes bevat de bodem quartaire fragmenten met een actieve, losse toplaag. Hogerop wordt de bodem eerder gevormd door de afzetting van mergel en alberese (soort mergelkalksteen), rijker aan kiezelstenen en een minder actieve toplaag. We onderscheiden de volgende vier verschillende zones.

De bodem van de Noordoostelijke helling bestaat bestaat voornamelijk uit kleiachtige malm uit het Plioceen, met kleiachtige mergelgrond afgewisseld met massa's alberese. Op grotere hoogte wordt de bodem verrijkt met zandsteen.

De Noord-Westelijke helling wordt in principe minder gebruikt door wijnbouwers, en ze wordt nog voor een groot deel bedekt door grote bospartijen. In deze zone vinden we ook de typische bodem van Montalcino met kalksteen uit mergel en Alberese-schilfers, afgewisseld met zones bestaand uit klei of alluviale fragmenten.

De Zuid-Oostelijke helling ligt in de richting van Monte Amiata, ooit een vulkaan en heilige berg voor de Etrusken. De bodem hier bestaat uit zandsteen en mergelrotsen aangevuld met tufsteen van vulkanische oorsprong. Deze combinatie van verschillende bodemelementen garandeert een harmonie van smaken en structuur.

De Zuid-Westelijke helling kijkt uit op de zee en de Maremma. Het is het warmste gebied van het hele gebied en de bodem bestaat voornamelijk uit mergel.

De productiezone is beperkt tot het grondgebied van de gemeente Montalcino (inclusief de verschillende deelgemeentes) in het zuiden van de provincie Siena in Toscane. Dit gebied behoort in principe nog tot het Chianti-gebied. In principe mag er hier dus ook Chianti DOCG wijnen gemaakt worden. De productiezone van Brunello-wijnen is vandaag echter uitgestrekt, met als resultaat dat niet elke wijngaard dezelfde kwaliteit kan leveren. Professionelen, journalisten en verschillende producenten pleiten er dan ook voor de appellatie onder te verdelen in verschillende officiële subzones, te vergelijken met de cru's in Bourgogne of Barolo.

Het lokale klimaat en zijn weeromstandigheden zijn andere belangrijke factoren die de Sangiovese (grosso)-druiven zijn persoonlijheid geven. In Montalcino heerst een mild mediterraan klimaat met veel wolkenloze dagen die zorgen voor een geleidelijke en volledige rijping van de druiven. Regen valt voornamelijk in de lente en de herfst. In de winter valt sneeuw pas vanaf 400 meter boven zeeniveau. De natuurlijke barrière van Monte Amiata in het zuidoosten zorgt voor een natuurlijke bescherming tegen stortbuien en hagelbuien. De wijngaarden die zich midden op de heuvel bevinden krijgen hierdoor zelden mist, vriestemperaturen of late vorst te verduren. Ten slotte zorgt de constante wind in het gebied meestal voor droge omstandigheden tijdens de oogst.

Monte Amiata (1732 m) is een uitgedoofde vulkaan in het zuiden van Toscane . De kegel rijst zo'n 600 meter uit boven het omliggende plateau, en is na Stromboli en de Etna de hoogste vulkaan van Italië. De laatste eruptie was zo'n 180.000 jaar geleden, maar er zijn nog veel geisers en heetwaterbronnen rond zijn basis, onder meer in Bagno Vignoni en Bagno San Filippo.

Over het algemeen produceert iedere Brunello-producent ook een jongere wijn, de Rosso di Montalcino (ook wel de 'baby-brunello' genoemd). Een Rosso wordt na één tot twee jaar op de markt gebracht en is dan over het algemeen ook direct op dronk en kan ca. 5 jaar bewaard worden. Ook deze wijn heeft de status van een DOCG, en op vlak van prijs/kwaliteit zijn er vaak pareltjes te vinden.

De vintages van Brunello-wijnen krijgen een beoordeling op basis van het 'sterren'-systeem. Dat gebeurt reeds sinds 1945. Momenteel wordt er gewerkt aan ander, meer gelaagd, beoordelingssysteem om dat de huidige sterren-kwalificatie te weinig ruimte laat voor verdere nuanceringen. 2020 is dus mogelijk het laatste jaar dat dit systeem wordt gehanteerd. Vermoedelijk zal het meer de vorm aannemen van het quoterings-systeem van The Wine Advocate.

 
Jaar Score
2020 *****(+)
2019 ****
2018 ****
2017 ****
2016 *****(+)
2015 *****
2014 ***
2013 ****
2012 *****
2011 ****
Jaar Score
2010 *****(+)
2009 ****
2008 ****
2007 *****
2006 *****(+)
2005 ****
2004 *****
2003 ****
2002 *
2001 ****
Jaar Score
2000 ***
1999 *****(+)
1998 ****
1997 *****(+)
1996 ***
1995 ****
1994 ****
1993 ****
1992 **
1991 ****
Jaar Score
1990 *****
1989 **
1988 *****(+)
1987 ***
1986 ***
1985 *****(+)
1984 *
1983 ****
1982 ****
1981 ***
Jaar Score
1980 ****
1979 ****
1978 ****
1977 ****
1976 *
1975 *****(+)
1974 **
1973 ***
1972 *
1971 ***
Jaar Score
1970 *****
1969 ****
1968 ***
1967 ****
1966 ****
1965 ****
1964 *****
1963 ***
1962 ****
1961 *****