Italiaanse Wijngaarden

Italië is gezegend met een enorme variëteit aan druivenrassen
Italië is niet alleen het grootste wijnland (volgens de cijfers in 2020) als het gaat over de productie, maar Italië heeft ook het grootste aantal autochtone druivensoorten ter wereld, samen met een resem internationale soorten. Het juiste aantal kan variëren naargelang de bron en de interpretatie ervan. De wijn-bijbel van Jancisrobinson.com houdt het bij 377 verschillende variëteiten (De reden waarom je dit cijfer wel regelmatig tegenkomt in andere artikels), terwijl het Italiaanse Nationale Register van Druivensoorten vandaag reeds 589 verschillende variëteiten telt. In dit 'levende' register worden er tevens verschillen gemaakt tussen sub-variëteiten zoals bv. de Cataratto Bianco Comune en de Cataratto Bianco Lucido.

Let wel, hier houden we geen rekening met de verschillende klonen, waar voor de meest aangeplante druif uit Italië, Sangiovese, er wel meer dan 100 van bestaan. Van de internationale gekende druivensoort Merlot vinden we 42 verschillende klonen terug in Italië, naargelang de locatie van aanplant. Als we dit in rekening zouden brengen komen we boven de 2.000 verschillende druiven. Vast staat wel dat het er véél zijn! Zeker als je rekening houdt dat in heel de wereld er naar schatting tussen de 5.000 en 10.000 verschillende druivensoorten bestaan. Het klopt ook dat Italië meer druivensoorten heeft dan Spanje, Frankrijk en Griekenland samen!

Italië proeven via de wijngaarden en zijn druivensoorten
Als je aan een wijnkenner vraagt wat Italiaanse wijnen zo onderscheidend maakt, is de kans groot dat hij aciditeit zal noemen als één van de belangrijkste onderscheidende factoren. En voor een stuk klopt dat natuurlijk als we het hebben over de gekende Piemontese en Toscaanse wijnen. Maar in een Primitivo di Manduria ga je vaak weinig frisse zuren terugvinden. Neen, de grootste onderscheidende factoren zijn de regionale smaak-karakteristieken verbonden aan de autochtone druiven. Terroir is key, in combinatie met de klimatologische verschillen (Micro-klimaten) die ontstaan door verschillen in het landschap. Van de Alpen en Dolemieten naar Apenijnen, van de glooiende vlaktes in Puglia tot de hellingen van de Etna. Elke wijngaard heeft zijn eigenheid.

Italiaanse wijngaarden bepalen de smaak van de wijnliefhebber
Italië koestert de verscheidenheid van de wijngaarden en dat blijkt uit de cijfers. ’Slechts’ 38% van de Italiaanse wijngaarden worden gereserveerd voor de Top-10 van de druiven. In Frankrijk bedraagt dit 70% en in Spanje zelfs 75%. Italiaanse instanties zorgen er  tevens voor dat de verscheidenheid gegarandeerd blijft. Lokale besturen stimuleren de locale wijnproducenten om bedreigde druivensoorten (vaak het slachtoffer in het verleden van andere variëteiten die grotere opbrengsten opleveren.) terug in ere te herstellen. Het zorgt er voor dat onbekende druivenrassen van uitsterven worden gered om daarna te evolueren tot toonaangevende wijnen. We denken hier revivals van de Pecorino, Arneis, Fiano of Schiava Gentile. Deze interesse voor authentieke druiven blijft groeien bij de internationale wijnliefhebber. Ook omgekeerd zijn er wel wijzigingen in het gedrag. In Italië wordt ook steeds meer Prosecco Brut gedronken in de plaats van de meer authentieke Extra dry. Italianen passen zich soms dus ook aan aan de internationale smaak-voorkeur.

Alhoewel Italië de grootste wijnproductie heeft, is het niet de grootste in oppervlakte spreiding van de wijngaarden. Spanje is hier de koploper, gevolgd door Frankrijk en daarna pas Italië. Zoals elders in Europa is er drastisch gesnoeid in het aantal wijngaarden in het begin van de jaren ’90 onder impuls van de EU om de wijnplas in te perken, en meer de nadruk te leggen op kwaliteit. Van de circa 1,4b mio ha. blijven er vandaag nog zo’n 654k ha. Italiaanse wijngaarden over. Nieuwe wijngaarden kunnen trouwens enkel aangeplant worden met druivensoorten die ingeschreven staan in het Nationale Register van Druivensoorten. De meest belangrijkste regio’s in aantallen zijn niet het Toscane of Piemonte, maar wel Puglia, Veneto (Prosecco en Valpolicella), Emilia-Romagna (Lambrusco), Sicilië en Abruzzo.

De meest aangeplante druivensoorten in Italië: de top 30 Bron: ISTAT 2010
Welke druivensoorten zijn het meest aangeplant? Hieronder een overzicht van de top 30. Dat Sangiovese het meeste is aangeplant is niet echt een verrassing. Maar de Cataratto uit Sicilië mogelijk wel, gezien deze bij ons niet zo gekend is?

Lees meer over onze Italiaanse druivensoorten.